Mycobacterium tuberculosis
Mycobacterium tuberculosis
Algemene informatie uitklapper, klik om te openen
Mycobacterium tuberculosis is de veroorzaker van tuberculose (TBC). Dit is een chronische infectie van meestal de longen. De ziekte veroorzaakt koorts, hoesten, en gewichtsverlies. Door de infecties in de luchtwegen kunnen er granulomen ontstaan. Bij elkaar gegroepeerde granulomen veroorzaken tuberkels. Indien er vervolgens verkazing van de longen optreedt heeft de patiënt longtuberculose. Tuberculose kan op meerdere plekken in het lichaam voorkomen, zoals in de lymfeklieren. Met behulp van de Mantoux-test kan men bepalen of men antistoffen heeft gevormd tegen tuberculose. Wanneer de Mantoux positief is moet een longfoto genomen worden. Voor een goede diagnose moet een ochtend-sputummonster of een BAL ingeleverd worden ten behoeve van PCR en kweek. Als alternatief kunnen ook drie sputa en/of BAL met een tussenpoos van tenminste één uur en waarvan tenminste één ochtendsputum (ten behoeve van auramine en kweek).
De diagnostiek naar een actieve Mycobacterium tuberculosis-infectie berust op kweek van sputum, bloed, beenmerg of aangedane weefsels en op direct microscopisch onderzoek van ingezonden materiaal (Auraminekleuring). Gebruik van nucleïnezuurdetectiemethoden (PCR) kan de diagnostiek versnellen indien positief, maar kan de kweek niet vervangen. Mycobacterien groeien doorgaans langzaam en materiaal moet ingezet worden op speciale groeimedia. Daarom is het noodzakelijk expliciet vermelding te maken dat er een verdenking is op een mycobacteriële infectie.
De QuantiferonGold- bepaling (QFN-G) is een in vitro bepaling in volbloed naar de aanwezigheid van M.tuberculose specifieke T-cellen. De bepaling is gericht op het aantonen van een infectie met organismen van het Mycobacterium tuberculosis-complex, waaronder vallen: M. tuberculosis, M. africanum, M. bovis, M. canettii, M. caprae, M. microti en M. pinnipedii.
De bepaling wordt toegepast voor de screening op tuberculose, vergelijkbaar met de Mantoux, maar met een hogere specificiteit dan de Mantoux. De testuitslag van de QFN-G wordt niet beïnvloed door voorafgaande BCG-vaccinatie.
De bepaling differentieert niet tussen een latente tuberculose of een actieve tuberculose infectie. De sensitiviteit varieert sterk in de diverse studiepopulaties van 62 – 100%. Een negatieve uitslag sluit een latente of actieve TB infectie niet uit! De QFN-G-bepaling heeft een hoge specificiteit, maar deze is niet 100%: positieve reacties zijn aangetoond bij infecties met M. kansassii, M. marinum en M. leprae. Ook M. szulgai heeft de antigenen die in de QFN-G-test aanwezig zijn en een positieve reactie kunnen geven.
De bepaling is niet gevalideerd voor kinderen. In immuungecompromitteerde patiënten dient rekening gehouden te worden met een verlaagde sensitiviteit in relatie met de mate van immuunsuppressie.
Afleveradres materialen uitklapper, klik om te openen
UMC Utrecht, Medische Microbiologie
Loket 22, Huispostnummer G.04.427
Heidelberglaan 100
3584 CX Utrecht
| Bepaling | Kweek van mycobacteriën en kleuring van preparaat |
|---|---|
| Techniek | Kweek op Coletsos en in MGIT. Auramine en Ziehl-Nielsen kleuring |
| Indicatie | Patiënt verdacht voor tuberculose |
| Materiaal | Alle materialen (voor beenmerg en bloed BACTEC Myco/F-lytic -flesjes gebruiken, indien wattenstok dan wattenstok met stuart transportmedium gebruiken) |
| Benodigd volume | Indien mogelijk 5 ml |
| Inzetdag | Maandag, woensdag en vrijdag (op vrijdag voor 10.00 inleveren) |
| Uitslag bekend | Zie doorlooptijden bacteriologie |
| Resultaat | Mycobacterium tuberculosis positief/negatief met resistentiepatroon |
| Opmerkingen | Eén PCR en kweek op ochtendsputum of BAL; Of als alternatief drie sputa (of BAL) voor auramine met een tussenpoos van een uur waarvan tenminste één ochtendsputum. |
| Informatie/ contact | Administratie 088 75 588 29 of dd arts-microbioloog bacteriologie 74339 |
| Bepaling | M. tuberculose specifieke T-cel activiteit (Quantiferon) |
|---|---|
| Techniek | Interferon gamma release assay: QuantiFERON ® - TB GOLD Plus (QFTPlus), Qiagen |
| Indicatie | Aantonen van een infectie met M. tuberculosis |
| Materiaal | Quantiferon afname set |
| Benodigd volume | |
| Inzetdag | Afname ma t/m vr tot 15:00 uur Zaterdag tot 12:00u bij loket 22 inleveren. De interferon bepaling wordt op maandagen, woensdagen en vrijdagen ingezet |
| Uitslag bekend | Binnen 2 werkdagen na het inzetten van de interferonbepaling |
| Resultaat | Positief, niet interpreteerbaar, negatief |
| Opmerkingen | Zie voor afname afnameinstructies Quantiferon Extra informatie t.b.v. externe aanvragers: Indien de buizen geïncubeerd aangeleverd worden: De bloedbuizen moeten na afname binnen 16 uur geïncubeerd worden. Zie voor instructie de bijsluiter van de Quantiferon afnameset. |
| Informatie/ contact | Administratie 088 75 588 29 of dd arts-microbioloog virologie 71762 |
| Bepaling | GeneXpert MTB/RIF Ultra assay |
|---|---|
| Techniek | Real-time PCR |
| Indicatie | Patiënt verdacht voor tuberculose |
| Materiaal | Liquor cerebrospinale, (voorbewerking is onderverdeeld naar beschikbaar volume van >5 ml, 1-5 ml of 0,1-1 ml) Sputum (alleen indien expliciet PCR TBC wordt aangevraagd) Lymfeklier en ander steriel weefsel steriel (eveneens automatisch toegevoegd indien mycobacteriële kweek wordt aangevraagd) Bot, pus en gewrichtsvloeistof (eveneens automatisch toegevoegd indien mycobacteriële kweek wordt aangevraagd) BAL/ Bronchusspoelsel (alleen indien expliciet PCR TBC wordt aangevraagd) Maaginhoud Urine Faeces (buiten ISO 15189 accreditatie) Xpert MTB/rif ultra wordt expliciet NIET verricht op oogvocht (conjunctiva uitstrijk, glasvocht en voorste oogkamer vocht) (valt buiten ISO accreditatie) |
| Benodigd volume | 800 ul |
| Inzetdag | Elke werkdag (Op vrijdag voor 12.00 uur) |
| Uitslag bekend | Voor 12.00 uur zelfde dag, anders volgende dag |
| Resultaat | Mycobacterium tuberculosis met rifampicine resistentie |
| Opmerkingen | Paraffinepreparaten en PCR atypische mycobacteriën worden uitbesteed |
| Informatie/ contact | Administratie 088 75 588 29 of dd arts-microbioloog bacteriologie 74339 |
| Bepaling | TBC spot-ELISA |
|---|---|
| Techniek | T-cel stimulatie en meting interferonproductie |
| Indicatie | Patiënt verdacht voor (latente) tuberculose |
| Materiaal | Vers volbloed (zie opmerkingen) |
| Benodigd volume | 5 ml |
| Inzetdag | Zie opmerkingen. |
| Uitslag bekend | Zie tabel doorlooptijden externe onderzoeken virologie |
| Resultaat | Mycobacterium tuberculosis positief/negatief |
| Opmerkingen | Deze bepaling wordt uitbesteed. Voor deze bepaling is vers bloed nodig. Gezien de inzetdagen bij het uitvoerend laboratorium maandag en donderdag vóór 9.30u vers afgenomen bloed afgeven bij loket 22 (G04.427). |
| Informatie/ contact | Administratie 088 75 588 29 of dd arts-microbioloog virologie 71762 |