Read the English version >

Onderzoekers in het UMC Utrecht gaan onderzoeken of ze de DNA-fout kunnen aanpakken die zorgt voor de metabole ziekte PPA2. Een ziekte die bij kinderen kan leiden tot plotseling hartfalen, vaak met fatale afloop. Het onderzoek onder leiding van Sabine Fuchs, hoogleraar Metabole ziekten en innovatieve therapieën, kan starten dankzij de financiële steun van een relatie van Vrienden UMC Utrecht & Wilhelmina Kinderziekenhuis.

Wat gaat er mis bij patiënten met PPA2? Door een mutatie in het DNA – in het zogeheten PPA2-gen – werken de energiefabriekjes van de cellen (mitochondriën) niet goed. Dit kan leiden tot een energietekort in het hart, waardoor er ernstige problemen ontstaan. Kinderen met PPA2 kunnen bij een griepje, koorts of zelfs bij het eten van bepaalde producten hartritmestoornissen en plots hartfalen krijgen. Deze metabole ziekte is tot nu toe niet te genezen.

Een enorme zorg

De ouders van Floris en Tessa uit Friesland weten als geen ander hoe heftig deze ziekte is. In februari 2024 werd Floris (4) plotseling ernstig ziek. Pas na spoedtransport naar het UMCG werd duidelijk wat er aan de hand was: ernstig hartfalen én een herseninfarct. De oorzaak bleek PPA2. Zijn hart herstelde, maar Floris moest opnieuw leren lopen en praten. Sindsdien leven zijn ouders in constante alertheid. 

Tessa, het jongere zusje van Floris, kreeg de diagnose PPA2 al vóór haar geboorte. Zij was de eerste baby in Nederland bij wie deze ziekte via een vruchtwaterpunctie werd vastgesteld en die toch werd geboren. Dankzij die vroege diagnose kon haar zorg direct na de geboorte goed worden afgestemd. Ook is haar navelstreng bewaard, zodat het waardevolle celmateriaal gebruikt kan worden voor onderzoek naar een mogelijke behandeling. 

“We leven dag en nacht met de gevolgen van deze ziekte,” vertelt hun moeder Hendrika. “Elke griep, elk ingrediënt in eten of medicijnen – alles moet gecontroleerd worden. Maar we blijven hoop houden op de wetenschap.” 

Kansrijke technieken, hoopvolle toekomst 

In het WKZ start dus een onderzoek dat voor deze patiënten in de toekomst van groot belang kan zijn. De onderzoekers gaan met innovatieve technieken de mutaties corrigeren in gekweekte huid-, bloed- en hartcellen van patiënten. “We gaan twee technieken gebruiken, die we inzetten om het foutje in het PPA2-gen te herstellen: base-editing en prime-editing”, aldus Sabine Fuchs.

Deze technieken werken op het DNA, de 'bouwtekening' van het lichaam. Je kunt DNA zien als een lange zin, geschreven in letters. Bij PPA2 staat er ergens een verkeerde letter, waardoor het lichaam ziek wordt. Met base-editing kunnen wetenschappers die ene verkeerde letter in het DNA heel precies veranderen in de juiste.

Bij prime-editing wordt een incisie gemaakt in één van beide DNA-strengen

Op deze plek wordt door het prime-edit eiwit een nieuw stuk DNA afgeschreven waarin de mutatie gecorrigeerd wordt. De code voor dit nieuwe stuk DNA kan specifiek ontworpen worden voor een bepaalde ziekte en mutatie. Base- en prime-editing zijn beiden al toegepast in verschillende cel- en diermodellen, en in enkele gevallen zelfs in patiënten. Met veelbelovende resultaten voor een mogelijk blijvende behandeling voor genetische ziekten.

Het mooie van deze technieken is dat ze heel precies en veilig zijn. In het laboratorium kan worden getest op huid-, bloed- en hartcellen van patiënten. Sabine: “Als dat goed werkt, is dat een belangrijke eerste stap richting een mogelijke behandeling.”

Ook wordt onderzocht hoe deze techniek in de toekomst in het hart van patiënten kan worden toegepast. “Het is een spannend en vernieuwend traject,” zegt hoofdonderzoeker prof. dr. Sabine Fuchs. “Maar als dit lukt, zetten we een belangrijke stap richting een mogelijke genezing van deze dodelijke ziekte.”