De ESTIMATE-studie: Het onderzoeksmedicijn mitapivat voor sikkelcelziekte
Sikkelcelziekte
Sikkelcelziekte is een erfelijke aandoening van de rode bloedcellen. De rode bloedcellen zijn belangrijk voor het vervoeren van zuurstof in het lichaam. Sikkelcelziekte wordt veroorzaakt door een afwijking op het hemoglobine-gen. Hierdoor kunnen sikkelcellen minder goed zuurstof vervoeren en worden ze sneller afgebroken dan gezonde rode bloedcellen. Het tekort aan rode bloedcellen noemen we bloedarmoede. In het bloed zie je dat terug door de lage hemoglobine (Hb) waarden. Sikkelcellen hebben een andere vorm en zijn ook minder soepel, waardoor ze gemakkelijk kunnen klonteren en de bloedvaten verstoppen. Sikkelcelziekte kan zorgen voor pijn, ernstige infecties en schade aan organen.
De ESTIMATE-studie
De ESTIMATE-studie is de eerste fase 2 studie naar de werking en veiligheid van het onderzoeksmedicijn mitapivat bij mensen met sikkelcelziekte. Mitapivat activeert het enzym ‘pyruvaatkinase’ van de rode bloedcellen. Het is het eerste medicijn wat aangrijpt op het verbeteren van zowel de energievoorziening als de zuurstofbinding van de rode bloedcellen. Hierdoor vermindert de afbraak van rode bloedcellen en stijgt het Hb. Dat zagen we terug bij alle 8 de patiënten met sikkelcelziekte na 8 weken behandeling met verschillende doseringen mitapivat. Ook verbeterde het punt van het sikkelen van de sikkelcellen als het zuurstofgehalte van het bloed afneemt. Daarnaast lijken de patiënten minder last te hebben van sikkelcelpijn en zijn ze minder in het ziekenhuis voor hun ziekte. Mitapivat werd goed verdragen door de studiedeelnemers. Al gaven sommige aan dat ze, meestal tijdelijk, last hadden van hoofdpijn en/of zuurbranden, en konden bepaalde leverwaarden wat verhoogd zijn. Belangrijk bij dit medicijn is dat je niet zomaar kunt stoppen, omdat je Hb-waarde dan mogelijk te snel daalt richting de oude waarde.
Toekomst voor mitapivat
De studiedeelnemers van de ESTIMATE studie worden op dit moment verder vervolgd. Ondertussen zijn we druk bezig in het UMC Utrecht met het opzetten en uitvoeren van andere studies met mitapivat, niet alleen voor sikkelcelziekte, maar ook voor andere vormen van erfelijke bloedarmoede zoals pyruvaat kinase deficiëntie, thalassemie, sferocytose en congenitale dyserythropoëtische anemie. Hopelijk komt in de toekomst met de resultaten van deze studies dit nieuwe middel in Nederland op de markt.
Onderzoeksresultaten van de ESTIMATE-studie
Drs. Myrthe van Dijk, arts-onderzoeker, en dr. Eduard van Beers, internist-hematoloog bij de Van Creveldkliniek, hebben samen met de andere onderzoekers van de ESTIMATE-studie een artikel gepubliceerd in het tijdschrift ‘American Journal of Hematology’. Het volledige artikel met de onderzoeksresultaten van deze studie is hier te vinden (Engels): https://doi.org/10.1002/ajh.26554