Het UMC Utrecht is een minimaatschappij en het maatschappelijk debat over racisme en discriminatie maakt extra aandacht voor dit onderwerp urgent. Met het platform Diversiteit en Inclusie varen we een koers die goed voelt. Er is vertrouwen, maar we zijn er nog niet. 

In juli 2020 gaf ik een presentatie ‘Gelijke Kansen, Gelijke Rechten' in één van de UMC Utrecht-webinars. Erna stroomden de reacties binnen. Ontroerend hoe studenten en (internationale) medewerkers mij hun verhaal toevertrouwden, daar ben ik dankbaar voor. Hun verhalen gaan over discriminatie op basis van afkomst en kleur, over het gebrek aan aandacht voor diversiteit in gender en seksuele geaardheid in het onderwijs én over (on)zichtbare functionele beperkingen.

Uitsluitingsmomenten 

Bij Biomedische wetenschappen zijn we behoorlijk internationaal – en in die zin divers – maar onze Nederlandse studenten en medewerkers zijn helemaal geen afspiegeling van de Nederlandse samenleving. Dat begon ik te beseffen tijdens mijn coördinatorschap voor de masteropleidingen. Vanwege de grotere stroom internationale aanmeldingen moesten we steeds meer gaan selecteren. Maar hoe en wat selecteren we eigenlijk? Het bleek dat er nauwelijks diversiteit zit in de aanmeldingen. Dat was in de bacheloropleidingen niet anders.

Er zijn studenten die de weg naar het UMC Utrecht niet weten te vinden en de studenten die wel geselecteerd worden, ervaren al tijdens het introductieprogramma uitsluitingsmomenten. Als ze aan de opleiding zijn begonnen, merken ze tijdens de coschappen of hun onderzoeksstage geregeld dat ze er niet bij horen. Bijvoorbeeld door ‘grapjes’ over ‘de Marokkaanse prins’, over ‘niet studeren op zondag’ vanwege hun christelijke levensovertuiging, over de Turkse Erdoğan en vele andere vormen van stereotypering. Misschien niet altijd expliciet racistisch, maar wel vaak intimiderend.

Othering

Als programmaleider voor het platform Diversiteit & Inclusie heb ik heel veel studenten gesproken. Wat ik me steeds meer ben gaan realiseren: dit speelt op alle fronten. Een divers studenten- en medewerkersbestand leidt niet automatisch tot positieve interacties. Hoewel collega’s het in de praktijk vaak goed bedoelen, zetten ze studenten en collega’s onbewust in de ‘anders zijn’-positie, door altijd te beginnen over afkomst en identiteit. “Jij spreekt best goed Nederlands hoor.”

Dit wordt ‘othering’ genoemd: het definiëren van iemands eigen normale positieve sociale identiteit door zich te distantiëren van een ander (other). Dit bemoeilijkt het creëren van een inclusieve leer- en werkomgeving. Een diverse organisatie is dus niet per definitie ook een inclusieve organisatie. Het gaat daarbij om geschreven en ongeschreven regels: over cultuur. De enige oplossing is een integrale aanpak, waarbij we hand in hand tot een inclusieve organisatie komen! Het gaat daarbij om alle lagen: onderwijs én personeel. 

Durf te vragen

Meer kennis over diversiteit en inclusie zal ruimte scheppen voor de dialoog over onze individuele identiteiten en de invloed daarvan op onze zorg, ons onderwijs en ons leerproces. Komend academisch jaar zullen we de dialoog voortzetten in een serie UMC Utrecht dialogen. 

Daar hoeven we echter niet op te wachten: iedereen kan vandaag al beginnen door een dialoog op gang te brengen. Durf te vragen aan een collega of student: voel jij je thuis? Vind je dat je hier jezelf kan zijn? Dan kan het gesprek misschien wel even ongemakkelijk zijn, maar ik ben ervan overtuigd dat we dan samen verder komen en meer kunnen betekenen voor de gezondheidszorg! 

Gönül Dilaver

Voorzitter Platform Diversiteit & Inclusie
Associate Professor Biomedical Sciences Education
Senior Fellow Inclusive Education Universiteit Utrecht