Terug

Schildwachtklierprocedure bij mondholtekanker

De schildwachtklierprocedure (of sentinel node procedure) is een vrij nieuwe manier om uitzaaiingen van kanker in de mondholte in een vroeg stadium op te sporen.

Uitzaaiingen opsporen met de schildwachtklierprocedure

De schildwachtklierprocedure (of sentinel node procedure) is een vrij nieuwe manier om uitzaaiingen van kanker in de mondholte in een vroeg stadium op te sporen.

Hoe het vroeger ging

Tot enkele jaren geleden waren er twee manieren om risico's van utzaaiing te voorkomen bij mensen met een kleine tumor in de mond:
  1. na het verwijderen van de tumor werden standaard de lymfeklieren in de hals verwijderd, uit voorzorg, of
  2. de lymfeklieren in de hals werden gedurende het eerste jaar gecontroleerd met echografie.
Wanneer werd gekozen om de lymfeklieren in de hals preventief te verwijderen, bleek deze uitgebreide operatie in vijf van de zes gevallen achteraf niet nodig.
Wanneer de lymfeklieren in de hals gecontroleerd werden met echografie werd in het eerste jaar bij ongeveer één op de zes mensen een uitzaaiing in de lymfeklieren in de hals ontdekt. Bij deze mensen was dan een aanvullende operatie van de hals nodig.

Hoe het nu gaat: schldwachtklierprocedure

De laatste 10 jaar wordt een methode gebruikt die al veel langer in gebruik is bij de behandeling van borstkanker: de schildwachtklierprocedure.
Hierbij worden die lymfeklieren opgezocht die een directe relatie hebben met de tumor in de mond.
Als deze klieren ‘schoon’ zijn, zullen alle andere lymfeklieren in de hals dat ook zijn.
Mocht één of meerdere lymfeklier een uitzaaiing bevatten, dan mogen de andere klieren ook niet vertrouwd worden en volgt een verwijdering van alle omliggende klieren in de hals. Dit heet een halsklierdissectie.
 

Stappenplan

  • Voorbereiding
  • Tijdens het onderzoek
  • Na het onderzoek

  • Voorbereiding

    Om deze schildwachtklierprocedure te kunnen uitvoeren, wordt eerst een echo-onderzoek van de hals uitgevoerd, eventueel met een ‘punctie’.
    Mochten hierbij al uitzaaiingen gevonden worden, dan worden de klieren in de hals tegelijkertijd met de operatie van de tumor in de mond mee verwijderd. Als uit de echo geen afwijkingen blijken, kan de schildwachtklierprocedure uitgevoerd worden.

  • Tijdens het onderzoek

    Radioactieve stof inspuiten

    Op de dag vóór de operatie of de ochtend van de operatie wordt een radioactieve stof ingespoten vlakbij de tumor. Dat gebeurt op vier plaatsen:
    • onder de tumor
    • boven de tumor
    • voor de tumor
    • achter de tumor
    Het inspuiten van de radioactieve stof gaat met een klein naaldje. Dat kan wat pijn doen, maar over het algemeen wordt dit wel goed verdragen.

    Scans maken

    Na de inspuiting volgt een scan, die duurt een half uur. Twee uur na de inspuiting volgt opnieuw een scan van een half uur.
    Op deze scans is te zien waar de schildwachtklieren zich bevinden, en hoeveel het er zijn. Het zijn er meestal tussen de twee en de vijf. Ze kunnen zowel links als rechts in de hals zitten.

    Radioactieve lymfeklieren verwijderen

    Tijdens de operatie van de tumor in de mond worden dan met een meetapparaat de radioactieve lymfeklieren opgezocht en verwijderd. Dit gebeurt met één of meerdere kleine sneetjes in de hals. Soms wordt hierbij een slangetje voor het afvoeren van wondvocht gebruikt (een ‘drain’).
    De hele procedure van het verwijderen van de tumor en het opzoeken van de schildwachtklieren duurt ongeveer 2 uur.

  • Na het onderzoek

    Afhankelijk van het herstel blijft u één of meerdere nachten in het ziekenhuis.
    Ongeveer 7-10 dagen na de operatie komt u op polikliniek voor wondcontrole en het verwijderen van de hechtingen. Dan hoort u of de tumor geheel verwijderd is en of er nog een nabehandeling nodig is van de tumor (opnieuw opereren of bestralen). Dan hoort u ook of de schildwachtklieren uitzaaiingen bevatten. Als dat zo is, volgt een operatie om de omliggende lymfeklieren te verwijderen, of soms een bestralingsbehandeling.

Gespecialiseerd behandelcentrum

Omdat de schildwachtklierprocedure intensieve voorbereiding vraagt en veel ervaring vereist, wordt dit in slechts enkele gespecialiseerde centra uitgevoerd. Het UMC Utrecht Cancer Center is één van die centra.
 

Alternatieven

De tumor in de mond wordt behandeld met een operatie. Indien u hierbij geen schildwachtklierprocedure wilt laten uitvoeren, zijn er twee andere behandelopties:
  • Geen operatie van de lymfeklieren in de hals. De hals zal dan gedurende het eerste jaar na behandeling iedere 3 maanden met echo-onderzoeken en eventueel puncties gecontroleerd worden.
  • Halsklierdissectie tijdens de operatie van de mondtumor. Hierbij zullen preventief de lymfeklieren in de hals verwijderd worden.