Gastro-intestinale stroma tumoren (GIST)
Gastro-intestinale stroma tumoren (GIST)
Bij Gastro-intestinale stroma tumoren (GIST) zit er een gezwel (tumor) in het maagdarmstelsel. Deze tumoren komen met name voor in de maag (50-60%) en dunne darm ((20-30%). Ook komt voor: rectum (10%), dikke darm (5%) en slokdarm (5%).
Elk jaar horen in Nederland ongeveer 250 personen dat ze een GIST hebben. Het overgrote deel van deze tumorenontstaat zonder duidelijke oorzaak. Er zijn ook geen riscifactoren bekend. Is er bij u een vermoeden van een GIST? Dan is het belangrijk om snel duidelijkheid te hebben. In het UMC Utrecht krijgt u de uitslag van het onderzoek binnen enkele dagen.
Elk jaar horen in Nederland ongeveer 250 personen dat ze een GIST hebben. Het overgrote deel van deze tumoren ontstaat zonder duidelijke oorzaak. Er zijn ook geen riscifactoren bekend. Is er bij u een vermoeden van een GIST? Dan is het belangrijk om snel duidelijkheid te hebben. In het UMC Utrecht krijgt u de uitslag van het onderzoek binnen enkele dagen.
Symptomen uitklapper, klik om te openen
De symptomen van een GIST zijn vaak onduidelijk. Een kleinere GIST (kleiner dan 2cm) wordt vaak toevallig gevonden bij een onderzoek vanwege een andere reden. Deze kleine GIST geeft dan ook meestal geen klachten. Een grotere GIST kan klachten geven zoals misselijkheid, braken, buikpijn en een snel verzadigd gevoel. Soms kan een zwelling in de buik gevoeld worden. Een GIST kan daarnaast vermoeidheid en duizeligheid veroorzaken. Ook kan een GIST leiden tot een bloeding in maag of darm.
Onderzoek en diagnose uitklapper, klik om te openen
Het behandelend team bepaalt welke onderzoeken er nodig zijn. De volgende onderzoeken kunnen nodig zijn:
- Gastroscopie: Kijkonderzoek in de slokdarm, maag en twaalfvingerige darm.
- echo-endografie: Beeldopnamen (echo’s) en indien nodig afname van een stukje weefsel (biopt of punctie) van organen dichtbij de slokdarm en maag.
- Biopsie. Bij verdenking op een GIST groter dan 2cm is het belangrijk om weefsel te verkrijgen, middels endo echo met biopsie of echo/ CT-geleide biopsie. Een patholoog onderzoekt het biopt in het laboratorium. Er wordt onderzocht of u een GIST heeft. Bovendien kan de patholoog specifieke kenmerken van de GIST bepalen.
- Echografie: Beeldopnamen (echo’s) van bijvoorbeeld de hals
- CT-scan: Driedimensionale opnames van bloedvaten, organen en botten
- PET/CT-scan: Geeft met hulp van een kleine hoeveelheid radioactieve stof een beeld van eventuele ontstekingen of kanker. Dit onderzoek wordt gedaan in het UMC Utrecht.
Behandeling uitklapper, klik om te openen
De behandeling van een GIST hangt af van de grootte. Een GIST kleiner dan 2 cm kan vervolgd worden (surveillance) of bijvoorbeeld via endoscopische technieken door de MDL arts verwijderd worden. Afhankelijk van de grootte van de afwijking, de locatie van de tumor en de agressiviteit van de GIST wordt uw behandeling bepaald. Voor grotere tumoren is een behandeling met medicatie nodig om de tumor te laten krimpen en zo een sparende operatie te kunnen doen. Of het mogelijk is om de tumor zo te behandelen, hangt af van de eigenschappen van de tumor. Dit wordt onderzocht met de weefsel biopsie. Na de operatie kan een nabehandeling met medicatie nodig zijn. Ook dit hangt af van de eigenschappen van de tumor. Een team van artsen van het Regionaal Academisch Kankercentrum Utrecht (RAKU) bepaalt met u welke behandeling het beste bij uw situatie past. Hierbij zijn ook uw verdere gezondheid en conditie van belang.
Oud-patiënten kunnen tijdens uw behandeling steun bieden. Zij zijn hiervoor speciaal getraind. Uw verpleegkundig specialist of de Patiëntenplatform Sarcomen vertellen u graag meer.
Medicamenteuze behandeling
(neoadjuvante) voorbehandeling.
Bij een agressieve GIST of als een tumor kleiner kan worden, kan gestart worden met een medicamenteuze[LM1] doelgerichte therapie (“targeted therapy”). Dit heeft als doel om later (6 – 12 maanden) een operatie beter uitvoerbaar te maken, met een eventueel orgaansparende behandeling. Of het mogelijk is om de tumor zo te behandelen hangt af van de eigenschappen van de tumor. Dit wordt onderzocht met de weefsel biopsie. Een van de meest gebruikte middelen hiervoor is Glivec.
(adjuvante) nabehandeling
Na de operatie kan een targeted therapy behandeling gestart worden om de kans op genezing te vergroten. Ook kan er in geval van uitzaaiingen behandeld worden met een doelgerichte therapie. Klachten van de ziekte kunnen hierdoor verminderen en de levensduur kan verlengd worden. Dit leidt in deze situatie niet tot genezing (palliatieve behandeling).
Operatie
De chirurgen in het UMC Utrecht zijn wereldwijd bekend om hun expertise op het gebied van robot kijkoperaties bij maag- en slokdarmtumoren. Het UMC Utrecht was in 2003 het eerste ziekenhuis ter wereld dat deze technieken toepaste met de robot in. Sindsdien zijn veel internationale teams door de chirurgen in het UMC Utrecht opgeleid. Aangezien de chirurgen wekelijks meerdere slokdarm- en maagoperaties uitvoeren, zijn zij erg bedreven in het uitvoeren van deze operaties.
Het grootste deel van de GIST tumoren kan, eventueel na een voorbehandeling met een doelgerichte therapie, behandeld worden met een operatie. Tijdens de operatie wordt een deel van de maag of darm waar de tumor aan vastzit verwijderd. We opereren meestal met hulp van de Da Vinci robot. De robot helpt ons om via kleine sneetjes in de buik, heel nauwkeurig te werken. Daardoor ontstaat bij de operatie slechts een kleine wond (‘minimaal invasief’). Dat heeft veel voordelen: u ervaart minder pijn, herstelt sneller en kunt eerder naar huis. Hieronder leest u meer over de Da Vinci robot.
Ook in het geval van een grotere GIST tumor, ingroei in een omringend orgaan of lastige positie van de tumor, maken we bijna altijd gebruik van de Da Vinci Robot om deze operatie nauwkeurig en succesvol uit te kunnen voeren. Hierbij kan het zo zijn dat een ander orgaan dan waar de tumor zit (deels) verwijderd moet worden.
Operaties met de nieuwste Da Vinci robots
De specialisten van het Regionaal Academisch Kankercentrum Utrecht (RAKU) maken gebruik van de operatierobot Da Vinci Xi. De robot maakt het mogelijk om heel nauwkeurig te werken. Daardoor ontstaat bij de operatie slechts een kleine wond. De toegepaste techniek heet ‘minimaal invasief’. Voor patiënten heeft het gebruik van de robot grote voordelen: ze ervaren minder pijn, hebben minder bloedverlies, minder littekenvorming en minder complicaties. Daardoor herstellen patiënten sneller en kunnen ze eerder naar huis.
Meer mogelijkheden voor de chirurg
De chirurg kijkt tijdens het opereren naar een driedimensionaal, vergroot beeld. Via het scherm kan de chirurg met de robot op afstand hele kleine bewegingen uitvoeren in het lichaam van de patiënt. De instrumenten voor de operatie zijn bevestigd aan robotarmen met gewrichten. De gewrichten kunnen draaien, een beweging die een menselijke pols niet kan maken.
De robot vergroot de mogelijkheden van de chirurg en is daarmee heel geschikt voor zeer complexe oncologische robotoperaties, zoals operaties bij alvleesklier-, lever- , darm- en slokdarmkanker. Het operatieteam is heel bedreven in het werken met de robot. De chirurgen trainen zelfs artsen uit de hele wereld om met de robot te werken.
Behandeling op maat
Afhankelijk van de grootte en agressiviteit van de tumor kan rondom de operatie een doelgerichte behandeling toegepast worden. Meestal is dat voor 3 jaar. Door deze therapie kan de tumor kleiner worden en de operatie beter uit te voeren zijn. Daarnaast wordt deze behandeling gegeven rondom de operatie om de kans dat de GIST terugkomt in het lichaam kleiner te maken.
De behandeling wordt per patiënt op maat gemaakt en deze beslissing nemen samen met ons team van artsen van het Regionaal Academisch Kankercentrum Utrecht (RAKU) en de patiënt.
Bij het UMC Utrecht uitklapper, klik om te openen
RAKU - Oncomid
Voor de behandeling van patiënten met een GIST werken we samen met andere ziekenhuizen in RAKU. Dat is de afkorting van Regionaal Academisch Kankercentrum Utrecht (RAKU)is een onderdeel van Oncomid: het oncologienetwerk van Midden-Nederland.
Bij het RAKU is de kennis en ervaring van specialisten uit de regio gebundeld in één team. Samen maken we de genezingskans groter, vooral voor de zeldzame en complexe tumoren zoals GIST. Wordt u aangemeld bij het RAKU, dan hoort u binnen acht dagen in een gesprek uw persoonlijke behandelplan.
- Wij behandelen de complexe en en zeldzame aandoeningen van de slokdarm, maag, lever, alvleesklier, galwegen, dunne en dikke darm.
- De slokdarm-maag chirurgen in het UMC Utrecht zijn wereldwijd het meest ervaren op het gebied van kijkoperaties met de robot. Per jaar worden 100 van dergelijke operaties uitgevoerd
- Per jaar zien we ongeveer 30 nieuwe patiënten met een GIST.
- De afgelopen jaren verschenen vanuit het RAKU meerdere wetenschappelijke publicaties over de behandeling van GIST tumoren.