Diagnostiek naar malaria is CITO. Bij insturen materiaal ALTIJD contact opnemen met de dd arts-microbioloog bacteriologie (sein 74339)! Zie onder voor details per bepaling.
Acute malaria infecties worden veroorzaakt door een met malaria geïnfecteerde mug, die de patiënt steekt en daarbij de malariaparasieten overbrengt in het bloed. De patiënt ontwikkelt een infectie doordat de malariaparasieten zich vermenigvuldigen in de erythrocyten, de ery's kapot gaan, en de parasieten zich in nieuwe ery's gaan nestelen. Tijdens de fase waarin de ery's kapot gaan, heeft de patiënt een koortspiek. Vaak gaat het om perodieke koorts, maar soms is dit niet zo uitgesproken. Malaria tropica kan ook hersenmalaria veroorzaken waarbij de kleine bloedvaten van de hersenen verstopt raken. Patiënten raken hierdoor verward en kunnen in een coma geraken.
Door bloed af te nemen (niet tijdens de koortspiek!) d.m.v. een venapunctie in een EDTA-buisje of een vingerprik, kan men de malariaparasieten aantonen. De soort kan men in het uitstrijkje (difje) determineren. Er zijn 5 soorten Plasmodium species: Plasmodium falciparum, Plasmodium vivax, Plasmodium ovale, Plasmodium malariae en Plasmodium knowlesi, die malaria kunnen veroorzaken in de mens.
Er wordt een moleculaire sneltest uitgevoerd (Illumigene Malaria LAMP) met een hoge negatief voorspellende waarde. De noodzaak om op 3 achtereenvolgende dagen bloed af te nemen om malaria uit te sluiten is hiermee komen te vervallen.
Indien de moleculaire sneltest positief is, wordt ook een dikke druppel en uitstrijkje beoordeeld om de uitslag te bevestigen, het Plasmodium species te bepalen en - in het geval van Plasmodium falciparum en Plasmodium knowlesi - de parasitaemie te bepalen. Bij blijvende verdenking na een negatieve Illumigene Malaria LAMP kan opnieuw bloed worden ingestuurd voor een dikke druppel en uitstrijk. Er zal dan ook naar andere bloedparasieten gezocht worden.