Het geheim van moedermelk

Waarom krijgen baby's die borstvoeding krijgen vaak minder luchtweginfecties dan andere baby's? Wetenschappers vermoeden al lang dat moedermelk het antwoord bevat, maar de details bleven een mysterie. Nu werpt nieuw onderzoek van het UMC Utrecht licht op hoe moedermelk het immuunsysteem van een baby vormt – en de bevindingen kunnen belangrijke gevolgen hebben voor de gezondheid van kinderen.

In de eerste vijf levensjaren krijgen veel baby’s en jonge kinderen een luchtweginfectie. Deze infecties worden vaak veroorzaakt door virussen, zoals het RS-virus (RSV) en influenza (griep). In Nederland hebben elk jaar ongeveer 28 duizend baby’s medische zorg nodig vanwege een RSV-infectie. Ongeveer tweeduizend van hen moeten zelfs in het ziekenhuis worden opgenomen. Een opname in het ziekenhuis brengt niet alleen hoge kosten met zich mee. Het RS-virus kan er ook voor zorgen dat kinderen later vaker last krijgen van piepende ademhaling, astma of een verminderde longfunctie. Borstvoeding biedt duidelijk voordelen voor baby’s. Het helpt om de kans op infecties te verkleinen en de gevolgen daarvan minder ernstig te maken. Baby’s die geen volledige borstvoeding krijgen, lopen bijvoorbeeld een groter risico om in hun eerste levensjaren in het ziekenhuis te belanden met veelvoorkomende maagdarm- en luchtweginfecties.

Meer dan alleen voeding

Speciale suikers

Een van de hoofdrolspelers in dit verhaal is een groep speciale suikers die alleen in moedermelk voorkomen, namelijk humane melk oligosachariden, of HMO's. Ze leveren geen calorieën, maar doen iets dat nog belangrijker is: HMO's voeden namelijk de gezonde darmbacteriën, blokkeren schadelijke microben en versterken de darmwand, waardoor ziektekiemen minder gemakkelijk het lichaam kunnen binnendringen. Ze helpen ook het immuunsysteem van de baby te ‘trainen’ om op een evenwichtige manier te reageren. Interessant is dat elke moeder een iets andere mix van HMO's produceert, die grotendeels wordt bepaald door haar genen.

Kleine eiwitten

Een ander cruciaal ingrediënt van moedermelk zijn antistoffen. Deze kleine eiwitten, die tijdens de zwangerschap en via de moedermelk van moeder op kind worden overgedragen, werken als een precisieaanval tegen virussen en bacteriën. Met behulp van een nieuwe test die tijdens het project is ontwikkeld, konden van Stigt en zijn mede-onderzoekers negen verschillende soorten antistoffen tegelijk meten. De resultaten tonen aan dat moeders niet allemaal op dezelfde manier dezelfde antistoffen doorgeven: navelstrengbloed is bijvoorbeeld rijk aan bepaalde antistoffen, terwijl moedermelk rijker is aan andere. “Het lijkt erop dat de natuur voor pasgeborenen meerdere beschermingsroutes heeft ontwikkeld”, legt van Stigt uit.

Immuuncellen

De meest verrassende ontdekking kwam misschien wel van immuuncellen die bekend staan als T-cellen. Voor het eerst brachten wetenschappers deze cellen in moedermelk in kaart en ontdekten ze dat deze immuuncellen zich aan weefsels aanpassen en daardoor geschikt zijn om de darmen en slijmvliezen van de baby te ondersteunen. Dit suggereert dat moedermelk baby's niet alleen tegen infecties beschermt, maar ook een actieve rol heeft bij het zich ontwikkelende immuunsysteem van de baby. Van Stigt en collega’s keken ook verder dan alleen moedermelk: ze ontdekten in een laboratoriumstudie dat antistoffen uit koemelk het vermogen hebben om het RS-virus te neutraliseren, een virus dat gevaarlijke longinfecties bij zuigelingen kan veroorzaken. Dit opent de mogelijkheid om antistoffen uit koemelk te gebruiken bij preventieve behandelingen, met name voor baby's die afhankelijk zijn van flesvoeding.

Met het PRIMA-onderzoek dat nog gaande is, zijn wetenschappers een stap dichter bij het antwoord op een vraag die elke ouder zich stelt: hoe geven we onze kinderen de sterkste start in het leven?

Promotie