Ademen lijkt zo vanzelfsprekend. Gewoon: je zuigt lucht in je longen en blaast die vervolgens weer uit. Voor mensen met de spierziekte SMA betekent ademen echter een flinke krachtsinspanning. Kim Kant-Smits heeft onderzocht of de ademspieren van mensen met deze spierziekte door training sterker kunnen worden. Ze promoveerde op 4 december 2025 aan de Universiteit Utrecht.
Signalen van hersenen naar spieren
Mensen met Spinale Musculaire Atrofie (SMA) maken een bepaald eiwit onvoldoende aan. Dat eiwit is noodzakelijk voor het op kracht blijven van die specifieke zenuwcellen in het ruggenmerg die signalen sturen van de hersenen naar de spieren, en zo beweging mogelijk maken. Met te weinig van dit eiwit gaan die zenuwcellen die signalen sturen achteruit, waardoor spierzwakte ontstaat. Onderzoeker en kinderfysiotherapeut Kim Kant-Smits (41): “Sinds een jaar of tien zijn er geneesmiddelen die het tekort aan het cruciale eiwit voor zover mogelijk aanvullen.”
Hoesten is nodig
Eén van de problemen bij SMA is dat de ademspieren er een tik van kunnen krijgen, waardoor ademen zwaar werk wordt. Kant-Smits: “Inademen lukt meestal wel, deze mensen zijn niet extreem benauwd. Maar als je spieren te zwak zijn om te kunnen uitademen, dan is bijvoorbeeld hoesten lastig. En hoesten is nodig om slijm uit de luchtwegen weg te krijgen. In dat slijm zitten allerlei bacteriën. Niet kunnen hoesten kan daarom leiden tot infecties zoals een longontsteking.” Pakt zo’n longontsteking verkeerd uit, dan kan de patiënt in het ziekenhuis belanden of zelfs overlijden.
Kant-Smits onderzocht of er een aanpak is te bedenken om de ademspieren van mensen met SMA te trainen, opdat zij makkelijker kunnen uitademen en hoesten. Als kinderfysiotherapeut heeft Kant-Smits veel ervaring met oefeningen die patiënten zelfredzamer maken.
Meer of minder weerstand
Dertig mensen met SMA werkten mee aan haar promotieonderzoek. Die splitste ze in twee groepen van vijftien mensen. Kant-Smits liet ze alle dertig rustig in- en uitademen door een zogeheten ademspiertrainer, een hol apparaatje met aan het uiteinde een klepje. Dat klepje kan open, maar in het apparaatje zit een veertje. Zoiets als het veertje in een balpen: in zo’n pen zit een veertje om het uiteinde van de stift om de balpen te kunnen openen en sluiten. Vergelijkbaar daarmee is het veertje in een ademspiertrainer. Daarin bedient het veertje het klepje dat door te ademen wordt geopend en gesloten.
Door in- en uit te ademen, moesten haar proefpersonen dat klepje in de ademspiertrainer open ‘zuigen’ of open ‘blazen’. Kant-Smits: “De weerstand van het veertje aan het klepje is verstelbaar: je kunt dat veertje losser of strakker afstellen. Door het te verstellen, levert het klepje minder of meer weerstand, waardoor het ademen minder of meer moeite kost.”
Ademspieren trainen
Vijftien mensen kregen tijdens de eerste vier maanden van het onderzoek een apparaatje met een ‘los’ veertje, vijftien eentje met een ‘strak’. Kant-Smits: “De bedoeling van het onderzoek was om te kijken óf de ademspieren zijn te trainen. Meestal heb je daar een flinke weerstand voor nodig. De mensen die tegen een lage weerstand moeten uitademen zijn dan de controlegroep: die laat je minder zwaar trainen.”
Grote verrassing
Haar onderzoeksvraag was óf de oefening werkt: worden de ademspieren van mensen met SMA inderdaad sterker; en worden die van de groep die traint met méér weerstand krachtiger dan die van mensen met een losser zittend veertje? De grote verrassing van het onderzoek bleek dat de ademspieren van beide groepen dankzij de training duidelijk sterker werden: “De onderzoekers verwachtten een groot verschil tussen de groep met veel weerstand en de controlegroep, maar dat bleek niet zo. De controlegroep ging ook vooruit!”
Meer winst
De dertig proefpersonen werden een jaar getraind. Na vier maanden mochten ze de weerstand zelf verder opbouwen. “We zagen wel heel duidelijk een relatie tussen de hoeveelheid training en de mate van verbetering. Onze conclusie over de hele breedte is: trainen helpt deze mensen, een klein beetje doet ook al iets. Maar als je méér doet, boek je ook méér winst.”
Kers op de taart
“Mensen met SMA die ademspiertraining doen, kunnen hier veel baat bij hebben. Deelnemers aan het onderzoeken meldden dat ze dieper konden inademen, harder konden praten, langere zinnen konden maken, beter slijm konden ophoesten en ze hadden méér energie.” Als kers op de taart won Kim Kant-Smits met haar bijdrage aan de hulp aan mensen met SMA al eerder de Spierfonds Impact Award van 2024.
Dit jaar komt radiozender 3FM in actie voor Spieren voor Spieren om geld in te zamelen voor wetenschappelijk onderzoek naar neuromusculaire spierziekten zoals SMA. Doe ook mee en ga naar 3FM Serious Request 2025.