Er is bij u op één of meerdere momenten een te hoge bloedglucosewaarde (=suikergehalte in het bloed) gemeten. Bij een verhoogde bloedglucosewaarde tijdens de zwangerschap krijgt uw kind te veel glucose. Het te veel aan glucose wordt omgezet in vet. Daardoor worden kinderen van moeders met zwangerschapdiabetes vaak te groot en te zwaar. Om dit te voorkomen moet de bloedglucosewaarde zo normaal mogelijk zijn. Daarom is het belangrijk te letten op wat u eet en drinkt. In deze folder krijgt u informatie over zwangerschapsdiabetes en het dieet wat daarbij past.
Wat is zwangerschapsdiabetes? uitklapper, klik om te openen
Insuline is een hormoon dat gemaakt wordt in de alvleesklier en zorgt voor de opname van glucose in alle cellen van het lichaam. Glucose levert de energie (brandstof) voor alles wat u doet, zoals lopen, werken, fietsen, maar ook de ademhaling en de vertering van uw voedsel.
Tijdens de zwangerschap maakt uw lichaam grote hoeveelheden hormonen aan om uw kind te laten groeien. Door deze hormonen werkt de insuline minder goed en moet het lichaam meer insuline aanmaken. Indien de alvleesklier niet meer voldoende insuline kan maken, wordt glucose niet meer voldoende opgenomen in de cellen en stijgt uw bloedglucosewaarde. Tijdens de zwangerschap streven we naar bloedglucosewaarden van:
- lager dan 5.3 mmol nuchter
- lager dan 7mmol gemeten 1.5 uur na het eindigen van de maaltijd
Als uw bloedglucosewaarden te hoog zijn, dan is een dieet de eerste behandeling. Het doel van het dieet is het stabiliseren van de bloedglucosewaarden door het aanpassen van de voeding en het verdelen van de koolhydraatinname over de dag. Als u met het dieet toch nog hoge bloedglucosewaarden hebt, moet u daarnaast starten met insuline. Hierover geeft de arts en diabetesverpleegkundige u uitleg.
Hoe ziet een dieet eruit bij zwangerschapsdiabetes? uitklapper, klik om te openen
Ons voedsel bestaat onder andere uit eiwitten, vetten en koolhydraten. De koolhydraten hebben invloed op de bloedglucosewaarden. Koolhydraten zijn een verzamelnaam voor zetmeel, melksuiker (lactose), vruchtensuiker (fructose), suiker (sacharose) en druivensuiker (glucose). Koolhydraten worden omgezet in glucose. De glucose wordt via de darmen in het bloed opgenomen. Het bloed vervoert de glucose naar de rest van het lichaam.
Welke voedingsmiddelen bevatten koolhydraten?
- aardappelen, rijst, pasta, couscous, peulvruchten, brood, beschuit, cracker, muesli, havermout en ander granen en bindmiddelen (zetmeel)
- melk, karnemelk, yoghurt, yoghurtdrank, kwark en andere melkproducten (melksuiker)
- fruit, vruchtensap, gedroogd fruit (vruchtensuiker)
- suiker uit de suikerpot en voedingsmiddelen waaraan suiker is toegevoegd zoals: snoep, koek, chocolade, frisdrank, limonade, ijs, zoet beleg en gebak.
Neem vezelrijke producten, zoals groenten, fruit en volkorenproducten. Koolhydraten uit deze producten geven geen snelle stijging van de bloedglucosewaarde. Fruit eten is daarom beter dan vruchtensap drinken. Beperk suiker, suikerhoudende dranken en geraffineerde koolhydraten zoals witbrood en witte pasta. Deze zorgen voor een snelle stijging van de bloedglucosewaarde en bevatten weinig voedingsstoffen.
Verdeel het eten van koolhydraten over de dag, neem bijvoorbeeld 3 hoofdmaaltijden en 3-4 tussendoortjes.
Welke producten verhogen de bloedglucose niet?
Onderstaande producten bevatten geen/weinig koolhydraten en hebben geen invloed op de bloedglucosewaarde.
- zwarte koffie/thee zonder suiker of met zoetstof, (bron)water,
- halvarine, margarine, olie en bak- en braadproduct,
- light frisdrank met zoetstof (maximaal 7 glazen per dag),
- kaas, vlees(waren) of vis zonder paneerlaag,
- ei, noten,
- komkommer, tomaat, radijs, wortel en andere groenten,
- augurk, uitjes en ander tafelzuur,
- suikervrije kauwgom (zonder sorbitol),
- bouillon of soep zonder bindmiddel of vermicelli.
Kaas, vlees en vis en noten leveren wel calorieën, neem deze producten niet onbeperkt extra.
Zoetstoffen
Zoetstoffen zijn niet schadelijk tijdens de zwangerschap. Het gebruik van zoetjes, light- en andere producten met zoetstoffen is geen probleem. Voor iedereen, dus ook voor zwangere vrouwen, geldt dat van zoetstoffen niet meer dan de aanvaardbare dagelijkse inname (ADI) gebruikt mag worden. Het gebruik van maximaal 7 glazen drank met kunstmatige zoetstof is toegestaan.
Suikervrije producten
Suikervrije chocolade, gebak, koekjes en snoepjes bevatten veel vet en calorieën. Indien u een keer chocolade, gebak of koek wilt eten, hoeft u geen suikervrije producten te nemen. Beperk de hoeveelheid koek en snoep die u eet.
Geen suiker toegevoegd
Producten, bijvoorbeeld vruchtensap, waarop vermeld is: geen suiker toegevoegd, zonder toegevoegd suiker of ongezoet bevatten wel natuurlijke suikers. Een voorbeeld hiervan is vruchtensuiker in vruchtensap, neem dit niet vaak.
Welke voedingsmiddelen hebt u nodig tijdens de zwangerschap? uitklapper, klik om te openen
Eet tijdens de zwangerschap gezond en gevarieerd, bijvoorbeeld volgens de Schijf van Vijf. De baby krijgt zo de voedingsstoffen binnen die het nodig heeft om goed te groeien.
De onderstaande basisvoeding is gemiddeld per dag nodig tijdens de zwangerschap:
| Voedingsmiddel | Aanbevolen hoeveelheid |
|---|---|
| Groente | 4-5 opscheplepels (200-250 gram) |
| Fruit | 2 stuks |
| Volkoren brood | 4-7 boterhammen |
| Volkoren graanproducten of kleine aardappelen | 4-5 opscheplepels of 4-5 stuks (200-250 gram) |
| Ongezouten noten | 25 gram |
| Zuivel | 3-4 porties (600 ml) |
| Kaas | 2 plakken (40 gram) |
| Smeer- en bereidingsvetten | 40-50 gram |
| Vocht | 1,5-2 liter (inclusief zuivel) |
Met onderstaande producten dagelijks variëren. Kies elke week bijvoorbeeld;
| Vis | 100 gram |
|---|---|
| Peulvruchten | 2-3 opscheplepels (100-150 gram) |
| Vlees | 500-625 gram |
| Eieren | 2-3 stuks |
Hoe kunt u met koolhydraten variëren? uitklapper, klik om te openen
In het voorbeelddagmenu staat het aantal gram koolhydraten per maaltijd of tussendoortje vermeld. U kunt natuurlijk ook andere producten gebruiken. Het aantal grammen koolhydraten moet per maaltijd of tussendoortje gelijk blijven. Hieronder staan per product de hoeveelheid koolhydraten vermeld. U kunt dus voor de variatie andere producten gebruiken.
| Brood en graanproducten | Portiegrootte | Koolhydraten (gram) |
|---|---|---|
| Wit -, bruin -, volkorenbrood | 1 snee 35 gram | 16 |
| Turks brood | 30 gram | 16 |
| Beschuit, cracker | 1 stuks | 7 |
| Rijstewafel (naturel of gezouten) | 1 stuks | 4 |
| Ontbijtkoek | 1 plak (25 gram) | 18 |
| Broodje, kadetje | 1 stuks (50 gram) | 26 |
| Croissant | 1 stuks (40 gram) | 18 |
| Krentenbol | 1 stuks | 26 |
| Muesli zonder suiker | 1 eetlepel | 6 |
| Muesli met suiker (cruesli) | 1 eetlepel | 7 |
| (Dieet)margarine, (dieet)halvarine of roomboter | voor 1 snee | 0 |
| Broodbeleg: | ||
| Vleeswaren, kaas, smeerkaas | voor 1 snee | 0 |
| Ei | 1 stuks | 0 |
| Pindakaas | voor 1 snee | 2 |
| Zoetbeleg | voor 1 snee | 9 |
| Halvajam | voor 1 snee | 5 |
| Fruit, vruchtensappen: | ||
| Appel/sinaasappel, peer | 1 middelgrote | 16 |
| Banaan | 1 stuks (150 gram) | 30 |
| Ongezoet appel- of sinaasappelsap | 1 glas (150 ml) | 12 |
| Ongezoet druivensap | 1 glas (150 ml) | 24 |
| Appelmoes | 1 opscheplepel (50 gram) | 8 |
| Kleine dadel | 1 stuks (5 gram) | 4 |
| Vijg, gedroogd | 1 stuk (20 gram) | 11 |
| Olijven | 10 stuks | 0 |
| Melkproducten | ||
| Melk, vol, halfvol, of mager | 1 beker (250 ml) | 12 |
| Karnemelk | 1 beker (250 ml) | 9 |
| Chocolademelk vol, halfvol of mager | 1 beker (250 ml) | 31 |
| Chocolademelk light | 1 beker (250 ml) | 14 |
| Yoghurtdrank | 1 beker (250 ml) | 35 |
| Yoghurtdrank light met zoetstof | 1 schaaltje (150 gram) | 12 |
| Yoghurt naturel vol, halfvol of mager | 1 schaaltje (150 gram) | 6 |
| Vruchtenyoghurt, vol of mager | 1 schaaltje (150 gram) | 21 |
| Kwark naturel, vol of mager | 1 schaaltje (150 gram) | 6 |
| Kwark halfvol met vruchten | 1 schaaltje (150 gram) | 24 |
| Kwark mager met vruchten | 1 schaaltje (150 gram) | 17 |
| Vla, volle, halfvolle of mager | 1 schaaltje (150 gram) | 21 |
| Overige dranken: | ||
| Limonadesiroop | voor 1 glas (35 ml) | 21 |
| Frisdrank | 1 longdrinkglas (250 ml) | 25 |
| Frisdrank light | 1 longdrinkglas (250 ml) | 0 |
| Aardappelen/rijst/pasta | ||
| Aardappel | 1 stuk (50 gram) | 8 |
| Frites | 1 portie (150 gram) | 50 |
| Gekookte witte rijst | 1 opscheplepel (55 gram) | 18 |
| Gekookte zilvervliesrijst | 1 opscheplepel (60 gram) | 14 |
| Gekookte volkoren macaroni, spaghetti, mie | 1 opscheplepel (50 gram) | 10 |
| Stamppot (helft aardappel / helft groente) | 1 opscheplepel ( 110 gram) | 12 |
| Couscous | 1 opscheplepel (30 gram) | 7 |
| Groenten | ||
| Groenten gemiddeld | 1 opscheplepel (50 gram) | 2 |
| Rauwkost | 1 schaaltje | 0 |
| Doperwten, mais | 1 opscheplepel (60 gram) | 4 |
| Vlees, vis, kip, vervangers | ||
| Vlees, vis, kip, vervangers (ongepaneerd) | 1 portie | 0 |
| Bruine bonen, witte bonen | 1 opscheplepel (60 gram) | 10 |
| Gepaneerd vlees, vis, kip, vervanger | 1 portie (100 gram) | 8 |
| Lekkerbekje, vegaburger, ei (niet kibbeling) | 1 portie (145 gram) | 3 |
| Tussendoortjes | ||
| Biscuitje | 1 stuk (5 gram) | 4 |
| Bonbon | 1 stuk (15 gram) | 10 |
| Borrelnootjes | 1 eetlepel (25 gram) | 12 |
| Boterkoek | 1 stukje (20 gram) | 11 |
| Cake | 1 plak (30 gram) | 13 |
| Chips | 1 klein zakje (30 gram) | 15 |
| Chocolade | 1 reep (30 gram) | 16 |
| Drop | 1 stuk | 4 |
| Engelse drop | 1 stuk | 4 |
| Gevulde koek | 1 stuk (60 gram) | 37 |
| Koekje | 1 stuk (10 gram) | 7 |
| Kroket | 1 stuk (70 gram) | 12 |
| Lange vinger | 1 stuks | 4 |
| Liga, evergreen | 1 stuks | 14 |
| Magnum | 1 stuk | 27 |
| Mars | 1 stuks (groot) | 41 |
| Mini mars | 1 stuk | 14 |
| Pannenkoek | 1 stuk (70 gram) | 20 |
| Pepernoten | 15 stuks | 35 |
| Pinda's, noten | 1 eetlepel (20 gram) | 2 |
| Poffertjes zonder suiker | 1 portie (19 stuks) | 57 |
| Popcorn, naturel/zout | 1 handje (10 gram) | 7 |
| Popcorn, zoet | 1 handje (10 gram) | 8 |
| Saucijzenbroodje | 1 stuk | 23 |
| Slagroomsoes | 1 stuk (45 gram) | 7 |
| Stroopwafel | 1 stuk (40 gram) | 27 |
| Twix | 1 stuk (30 gram) | 19 |
| Zoute stokjes | 10 stuks | 7 |
Wat moet u doen bij te lage bloedglucosewaarde (hypoglycemie) uitklapper, klik om te openen
Het kan gebeuren dat uw bloedsuikerwaarde te laag is. Indien uw bloedglucosewaarde lager is dan 4 mmol/l, spreken we van een hypoglycemie (hypo).
De volgende klachten kunnen op een hypo wijzen:
- zweterigheid,
- trillen, duizeligheid,
- plotseling wisselend humeur, ongeconcentreerd zijn,
- hoofdpijn,
- moeheid,
- hongerig.
Het is belangrijk de bloedglucosewaarde zo snel mogelijk weer boven de 4 mmol/l te brengen, met koolhydraten die uw bloedgucosewaarde snel doen stijgen.
Wanneer uw bloedsuiker lager is dan 4 mmol/l moet u het volgende doen:
20 gram glucose nemen; bijvoorbeeld:
- 6 Dextro Energy ® tabletten (1 tablet = 3g koolhydraten),
- 125 ml high energy sportdrank (ongeveer ¼ flesje AA Drink van 500 ml),
- 1 glas limonade van 40 ml gewone limonadesiroop (met suiker),
- 4 suikerklontjes met water,
- 1 glas (200 ml) frisdrank (geen light),
- 1 glas (200 ml) vruchtensap.
20 minuten erna het effect bekijken, doe opnieuw een bloedglucosemeting:
- lager dan 4 mmol/l: bovenstaande herhalen.
- hoger dan 4 mmol/l: geplande tussendoortje of maaltijd van de dieetlijst gebruiken ( eventueel wat eerder dan normaal).
Probeer er achter te komen waardoor uw hypo is ontstaan, zodat u deze de volgende keer kunt voorkomen. Overleg bij insulinegebruik met de diabetesverpleegkundige.
Wat kunt u beter niet eten tijdens de zwangerschap? uitklapper, klik om te openen
Sommige voedingsmiddelen kunnen schadelijk zijn voor u en uw kind. Vooral rauwe producten kunnen bacteriën (listeria) of een parasiet (toxoplasma ghondii) bevatten. In leverproducten zit veel vitamine A. Te veel vitamine A verhoogt de kans op aangeboren afwijkingen.
Voedingsmiddelen waar u op moet letten zijn:
- eet vlees en vis alleen als het goed gaar is,
- eet geen rauwe vleeswaren zoals rosbief, filet american, salami, ossenworst, boerenmetworst, cervelaat chorizo, tartaar of carpaccio,
- eet geen rauwe vis (sushi en haring), rauwe schaal- en schelpdieren en gerookte voorverpakte gerookte vis uit de koeling. Zorg dat vis altijd goed gaar is,
- eet geen roofvis (zwaardvis, snoekbaars, makreel, garnalen, sardientjes, verse tonijn en tonijn uit blik),
- eet maximaal twee keer per week vette vis,
- gebruik alleen hard gekookte eieren en geen producten waarin rauw ei is verwerkt (denk hierbij aan zelfgemaakte mayonaise of tiramisu, uit de supermarkt zijn deze producten wel veilig),
- eet geen zachte kaas van ongepasteuriseerde rauwe melk (te herkennen aan ‘au lait cru’ of ‘gemaakt van rauwe melk’),
- was groente goed,
- voorkom dat rauwe voedingsmiddelen in contact komen met bereide gerechten,
- drink geen alcohol,
- eet geen gekookte lever. Gebruik maximaal één boterham per week met producten die gemaakt zijn van lever, zoals paté, leverworst of leverkaas of Berliner worst,
- drink niet meer dan 2x per dag een drank met veel cafeïne (koffie, cola, energiedrank),
- 2-3 glazen thee per dag; kruiden- of vruchtenthee waarvan maximaal 1x venkel- of anijsthee,
- maximaal 8 dropjes per dag. Neem bij een hoge bloeddruk helemaal geen drop en geen zoethoutthee of sterrenmix,
- neem maximaal 4 porties (600 ml) sojadrink/yoghurt per dag. Eet maximaal 2x per week andere sojaproducten bijvoorbeeld tofu, tempé of sojabonen,
- neem bij misselijkheid geen pimba of kalebaskalk, de grote hoeveelheid lood die hierin zit is schadelijk voor uw kind.
Bovenstaande adviezen worden regelmatig aangevuld. Kijk voor recente adviezen ook op de website van het Voedingscentrum of de ZwangerHap.
Supplementen uitklapper, klik om te openen
Neem vanaf de zwangerschapswens tot in de eerste 10 weken van de zwangerschap 400 microgram foliumzuur per dag. Naast foliumzuur is het advies om gedurende de hele zwangerschap 10 ug vitamine D te gebruiken.
Waar kunt u meer informatie vinden? uitklapper, klik om te openen
https://www.thuisarts.nl/zwangerschaps-diabetes/ik-heb-zwangerschaps-diabetes-en-ga-dieet-volgen
Voedingscentrum; www.voedingscentrum.nl
Met de gratis app ZwangerHap kunt u snel opzoeken of u een product kunt eten tijdens de zwangerschap.
Informatie over koolhydraten (de Eettabel), voeding tijdens de zwangerschap en zoetstoffen.
Kijk op koolhydraten (Nicole Duinker-Joustra, ISBN 9789066116641)
Apps; Koolhydraatkenner of Mijn Eetmeter
De Koolhydraattabel van Diëtetiek UMC Utrecht (verkrijgbaar via uw diëtist)
Diabetes Vereniging Nederland; DVN; www.dvn.nl
Contact uitklapper, klik om te openen
Hebt u vragen? Neem dan contact met ons op. Voor het maken van een afspraak hebt u een verwijzing nodig van de huisarts of specialist.
Polikliniek Diabetologie
De polikliniek diabetologie is op werkdagen bereikbaar van 08.00 - 17.00 uur.
Spoed
Heeft u een vraag die niet kan wachten, neem dan direct contact met ons op: 088 75 563 05
- Op werkdagen tussen 8.00 en 17.00 uur, kies optie 1 SPOED.
- Buiten kantooruren via de telefooncentrale van het UMC Utrecht: 088 75 555 55. Vraag dan naar de dienstdoende medisch specialist interne geneeskunde.
Bereikbaarheid verpleegkundig diabeteszorg
Wilt u uw diabetesverpleegkundige of verpleegkundig specialist diabetes spreken, dan kunt u een telefonisch consult inplannen via telefoonnummer 088 75 563 05. Ook kunt u voor korte vragen een e-consult sturen via het patiëntportaal. Op www.umcutrecht.nl/inlog vindt u meer informatie over het patiëntportaal.